Papağan Ticareti

Tropikal ormanlardan Türkiye’ye papağan ticareti

Son günlerde basında sıkça yer bulan gri papağanlar Türkiye'nin 1982 - 2016 yılları arasında CITES (Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki türlerinin Uluslararası Ticaretine Dair Sözleşme)'e bağlı olarak yapmış olduğu uluslararası papağan ticaretinin en dikkat çekici türüdür. Türkiye bu yıllar arasında 135 türe ait 141.148 birey canlı papağan ithalatı gerçekleştirmiştir. Bu türlerin % 79’u ticari, % 13’ü kişisel kullanım, % 4’ü hayvanat bahçeleri, %3’ü kontrol altında üretilen hayvanlar ve %2’si gezici canlı hayvan sergileri için ithal edilmiştir.

Nesli küresel ölçekte tehdit altında olan ve popülasyonu azalan Gri papağan Türkiye’nin en çok ithal ettiği papağan türüdür ve bu ticaretin %41’i türün doğal yayılış gösterdiği ülkelerden (Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Kamerun) yapılmıştır. Gri papağan ithalatı 1999 yılına kadar düzensiz bir eğilim göstermiş, 2000’li yıllardan itibaren ise dikkat çekici bir artış göstermiştir. Türkiye 1984 yılında 4 birey ithal ederken 2014 yılında 11.542 birey Gri papağan ithal etmiştir. Gri Papağan, dağılım gösterdiği 18 ülkenin 14'ünde azalan popülasyonlarıyla birlikte, uluslararası düzeyde en çok ticareti yapılan üçüncü kuş türüdür. AB ve aday ülkeleri arasında en çok yabani kaynaklı Gri papağan ithalatı yapan ülke Türkiye’dir.

Bu tür yoğun orman habitatlarında ve çevresinde yaşayan ekvatoral Afrika'ya özgüdür. Özellikle insan konuşmasını taklit etme yeteneği ve dikkat çekici görünümü nedeniyle evcil hayvan olarak bilinmektedir. Doğada kolay yakalanabilme özelliği ve uzun süredir devam eden evcil hayvan popülaritesi ile çok sayıda birey doğadan toplanmıştır. Bu durum doğal yayılış gösterdiği bazı ülkelerdeki popülasyonlarında % 90'ı aşan düşüşler ve parçalanmalara yol açmıştır. Türün yabani popülasyonlarındaki istikrarsız durumun bir sonucu olarak CITES 2017 yılında türü Ek II'den Ek I'e aktarmıştır. Bu karar Türkiye’de yasal Gri papağan ithalatını çok ciddi düzeyde düşürmüştür. Çünkü bu karar ile yabani bireylerin doğadan toplanması ve ticareti yasaklanmıştır. Bundan sonra üretim çiftlikleri ve hayvanat bahçelerinde yetiştirilmiş bireyler ve onların sonraki nesillerinin ticareti mümkün olmaktadır.

Türkiye'de gri papağandan sonra en çok ithalatı yapılan diğer türler ise; Mavi – sarı Ara, Kırmızı – Yeşil Ara, Renkli yassı kuyruk, Maskeli cennet papağanı, Fisher’ın Cennet Papağanı, Kırmızı yassık kuyruk, Al sağrılı papağan, Beyaz kakadu, Eklektus papağanı ve Turuncu kanatlı Amazon papağanı'dır.

Ülkemizde 26 ilde doğada karşımıza çıkabilen ve CITES sözleşmesine tabi olmayan Yeşil papağanlar da en çok italatı yapılan türler arasındadır. Egzotik papağanlar Türkiye'nin doğal türü değildir ve kasıtlı ya da kazara doğaya bırakılmalarını önlemek için halkı bilinçlendirmek ve yabancı türler hakkında farkındalığı arttırmak gereklidir.

Sadece yeşil papağanlar değil Gri papağan, Renkli yassı kuyruk, Maskeli cennet papağanı, Turuncu kanatlı Amazon papağanı ve Senegal papağanı kafes kaçkını olarak doğada görülmüştür. Bu türler Türkiye’de üreyen bir popülasyon kurmadığı için statüleri kafes kaçkınıdır. Şu anda ekolojik bir etkileri yoktur. Yerli olmayan türlerin ilk tespiti türlerin yönetimi için önemlidir. Bu nedenle kafes kaçkını bireylerin Türkiye genelinde izlenmesi gereklidir Kafes kaçkını bir bireyin iklim şartlarına dayanıp hayatta kalması ve bir eş bularak çiftleşmesi, bir popülasyon kurması düşük bir ihtimaldir. Oysa aynı türe ait çok sayıda bireyin aynı anda doğaya bırakılma ihtimali önemli bir problemdir.

Türkiye’de yaban hayvanı ticareti ile ilgili yasal düzenlemeler mevcuttur. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın av ve yaban hayatı daire başkanlığı ile il müdürlükleri yasa dışı yollar ile papağan ticareti yapılmasını önlemek için çalışmalar yapmaktadır ve halkın her ihbarını dikkate almaktadır. Gümrükte yapılan kontrollerde bazen yasa dışı yollar ile ülkeye girdirilmiş papağanlar yakalanmaktadır. Bu vakalar Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından CITES’e raporlanmaktadır. Yasa dışı ticaret ile ilgili olarak halkın farkındalığının artışı bu konudaki bilginin artışı ile doğru orantılıdır.

Teşekkürler:

Papağan gözlemlerini paylaşan vatandaşlara teşekkürler.

Daha detaylı bilgi için kaynak:

Per, E. 2018. Tropikal ormanlardan Türkiye’ye papağan ticaretinin durumu. Turkish Journal of Forestry Türkiye Ormancılık Dergisi, 19(3), 275-283., Doi: 10.18182/tjf.450007

http://dergipark.gov.tr/download/article-file/545618

CITES Türkiye:

http://cites.ormansu.gov.tr/cites/AnaSayfa.aspx?sflang=tr

Yeşil Papağan'ın Tr Dağılımı

Yeşil Papağan’ın 1975 – 2015 yılları arasındaki Dağılımı

Yeşil papağan Türkiye’de doğada ilk kez 1975 yılında Ankara’da gözlendi. İnsan etkisiyle kasıtlı ve/veya kazara doğaya bırakılarak en az altı ilde üreme popülasyonları kurdu. Böylelikle Türkiye’de yayılış gösteren kuş türleri listesine egzotik kökenli bir tür olarak eklendi.Türkiye’de üreme popülasyonları kurmuş bireylerin doğadan toplanması yasak. Genellikle şehir merkezlerindeki park, bahçe ve yol kenarındaki ağaçlar üzerinde kalmış meyveleri yerken karşımıza çıkan yeşil papağanları ülkemizde 26 ilde görebiliyoruz. Türkiye dağılımı ve nüfusu özellikle 2000 yılından itibaren dikkat çekici bir artış göstermiştir. İstanbul, İzmir, Ankara, Yalova, Antalya ve Şanlıurfa'da üreyen popülasyonları mevcuttur.

Yuvalarını genellikle Doğu çınarı, Batı (Londra) çınarı ve Palmiye ağaçlarına yapmaktadır. Leş kargası, Küçük karga, Sincap ve Gümüş martı ile alan savunması yapmaktadır.

Yeşil papağan Türkiye'de çok fazla ticareti yapılan bir kafes kuşudur ve bu durum kafes kaçkını olarak doğada geçmiş yıllara göre daha fazla görülme durumunu ve gözlemlerdeki artışı açıklayabilir. Gelecekte dağılımının ve  popülasyonunun daha da artması beklenmektedir.

Türkiye’de doğada Yeşil papağan gözlenmiş iller; Adana, Ankara, Antalya, Balıkesir, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Denizli, Gaziantep, Giresun, Hatay, İstanbul, İzmir, Kastamonu, Kırşehir, Kocaeli, Mersin, Muğla, Osmaniye, Sakarya, Samsun, Sinop, Şanlıurfa, Tekirdağ ve Yalova’dır.

Türkiye'de Yeşil papağan kayıtlarının farklı dönemlerdeki dağılımı

Teşekkürler:

Papağan gözlemlerini paylaşan vatandaşlar, eKuşBank (eBird) ve Trakuş kullanıcılarına teşekkürler.

Daha detaylı bilgi için kaynak:

Per, E. 2018. The spread of the Rose-ringed Parakeet, in Turkey between 1975 and 2015 (Aves: Psittacidae). Zoology in the Middle East, 64(4), 297-303., Doi: 10.1080/09397140.2018.

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09397140.2018.1511294

Kafes Kaçkını Papağan Türleri

Türkiye'de Papağan Sayımları ile yedi ilde toplam 9 papağan türüne ait kafes kaçkını bireyler tespit edilmiştir. Bu türler; Sultan papağanı (Nymphicus hollandicus), Sarı taçlı kakadu (Cacatua sulphurea), Gri papağan (Psittacus erithacus), Senegal papağanı (Poicephalus senegalus), Turuncu kanatlı amazon papağanı (Amazona amazonica), Erikbaş papağan (Psittacula cyanocephala), Doğu yassıkuyruğu (Platycercus eximius), Muhabbet kuşu (Melopsittacus undulatus) ve Maskeli Cennet Papagani (Agapornis personatus)’dır (Şekil 1).

Şekil 1. Türkiye'de görülmüş olan kafes kaçkını papağan türleri ve tanımlama kılavuzu

Bu türler Türkiye’de üreyen bir popülasyon kurmadığı için statüleri kafes kaçkınıdır (Tablo 1). Şu anda ekolojik bir etkileri yoktur. Yerli olmayan türlerin ilk tespiti türlerin yönetimi için önemlidir. Bu nedenle kafes kaçkını bireylerin Türkiye genelinde izlenmesi gereklidir.

Papağanların kafes kaçkını statüsünde doğada gözlenmesi kasten serbest bırakma ya da dikkatsizlik sonucu kafesten kaçması ortaya çıkmaktadır. Bu türlerin Türkiye’de doğada neden olduğu bir sorun tespit edilmemiştir. Gelecekte İskender papağanı ve Yeşil papağan gibi doğaya uyum sağlayıp ülkemizde üreyen türler olup olmayacaklarını anlamak için yeni gözlemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle Türkiye’de egzotik kökenli papağan türlerinin izlenmesine gelecek yıllarda da vatandaş bilimi çalışmaları ile devam edilecektir.

Tablo 1. Türkiye’de rastlantısal olarak gözlenmiş olan kafes kaçkını statüsündeki papağan türleri

Türkiye’de kafes kaçkını papağan türlerinin görüldüğü iller

Teşekkür:

Papağan gözlemlerini gönderen Yıldız Kardaş, Hülya Akar, Ayhan Erdemgüler, Ozan Kral, Serkan Yaman, Kerem Ali Boyla, İbrahim Sargın, İnanç Sarı, Şener Çelik, Nilay Tezsay, Duygu Eserdağ, Can Eray Aydemir, Jose Tavares, Özgün Sözüer, Soner Bekir, Şefik Yıldız, Cemalettin Erdoğan, Nilay Güler ve Murat Yiğitoğlu'na teşekkür ederiz.

Daha detaylı bilgi için kaynak; 

Per, E. 2017.  The first report and preliminary observations on escaped parrot species (Psittaciformes) in Turkey through citizen science. Bird Census News, 30(2), 47-52.

http://bigfiles.birdlife.cz/ebcc/BCN/BCN_30_2.pdf